Wyzwania stojące przed Unią Europejską na szczeblu międzynarodowym

Refleksja, którą proponuję dziś Stowarzyszeniu Jean Monnet, dotyczy tematu o wielkiej wartości strategicznej dla roli, jaką UE odgrywa na szczeblu międzynarodowym. W nadchodzących miesiącach i latach UE będzie musiała stawić czoła wyzwaniom o dużej intensywności i globalnym znaczeniu: zmniejszeniu ubóstwa i nierówności, promowaniu wzrostu gospodarczego zgodnego z ochroną środowiska, zdrowia, godnej pracy i równości płci, promowaniu niezależności energetycznej, innowacji, bezpieczeństwa oraz obrony demokracji i praw człowieka. Wyzwania te postawią UE w obliczu konkurencji z największymi światowymi potęgami przemysłowymi i technologicznymi, począwszy od Stanów Zjednoczonych i Chin.

Ale UE będzie musiała również stawić czoła państwom o mniejszym znaczeniu gospodarczym, ale bardzo zdeterminowanym, aby wzmocnić swoją obecność polityczną i wojskową, począwszy od Rosji, Turcji i Iranu, w regionie na obrzeżach Morza Śródziemnego i Europy Wschodniej, który tradycyjnie był przedmiotem zainteresowania Europy Europejskiej, ale gdzie, w wyniku zmiany strategii w amerykańskiej polityce zagranicznej i niespójności europejskiej polityki współpracy, pojawiły się nowe sojusze geopolityczne oraz stara i nowa rywalizacja, które zagrażają bezpieczeństwu UE.

W kontekście szczególnie krytycznych stosunków międzynarodowych i geopolitycznych, dodatkowo pogarszanych przez protekcjonistyczne zjawiska związane z wojną handlową między USA a Chinami, skutki pandemii Covid-19, która nie została jeszcze przezwyciężona w Europie i na świecie, oraz wojnę Rosji na Ukrainie z jej niszczycielskimi skutkami dla ludzi i gospodarki, Musimy zadać sobie pytanie, jaką rolę może odegrać UE w zagwarantowaniu celów nie tylko sprawiedliwej i sprzyjającej włączeniu społecznemu zrównoważonej odbudowy, ale także przywrócenia zasad demokracji, poszanowania praw człowieka i wspólnych zasad, które sprzyjały rozwojowi gospodarczemu w Europie i głównych gospodarkach zachodnich w ciągu ostatnich 60 lat.

Aby odpowiedzieć na to pytanie, musimy najpierw przeanalizować politykę przyjętą przez UE i jej państwa członkowskie w odpowiedzi na tragiczne wydarzenia ostatnich trzech lat. Są one bezprecedensowe w najnowszej historii gospodarczej pod względem ich intensywności, skali oddziaływania i charakterystyki. Rzeczywiście, analiza tych wydarzeń uwypukla istotną różnicę, jaką można znaleźć, nie tylko w Europie, w politykach wprowadzonych w celu przezwyciężenia ostatnich kryzysów w porównaniu z tymi, które zostały uruchomione po wielkim kryzysie finansowym z lat 2007-2008. Wyjaśnijmy dlaczego.

Skurczenie się gospodarki wywołane pandemią Covid-19 (styczeń 2020 r.) i wzrost cen energii w następstwie wojny rozpętanej przez inwazję Rosji na Ukrainę (luty 2022 r.) to zjawiska gospodarcze w dużej mierze wywołane polityką wprowadzoną przez kraje rozwinięte w celu radzenia sobie z tymi kryzysami. Aby zapobiec rozprzestrzenianiu się Covid-19, władze polityczne w krajach najbardziej dotkniętych tą epidemią interweniowały, zamykając wszelką działalność gospodarczą, produkcyjną, handlową i turystyczną, zmniejszając w ten sposób dochody i konsumpcję, mając negatywny wpływ na zatrudnienie, zwiększając liczbę nowych ubogich i pogarszając jakość życia wszystkich.

Aby skłonić Rosję do wyrzeczenia się "specjalna operacja wojskowa W odpowiedzi na "wojnę z terroryzmem" na Ukrainie, UE i wiele innych rozwiniętych gospodarek, takich jak USA, Wielka Brytania, Kanada, Japonia i Australia, wprowadziły sankcje gospodarcze i inne środki ograniczające handel i finanse z zamiarem osłabienia zdolności Rosji do finansowania wojny poprzez wpływanie na kluczowe sektory gospodarki (głównie przemysł wydobywczy) i interesy rosyjskiej oligarchii. Natychmiastowym skutkiem tej polityki było wywołanie silnych ruchów spekulacyjnych na europejskim rynku gazu w wyniku ograniczenia dostaw rosyjskiego gazu do Europy (-40% w 2021 r.; -45,5 % w 2022 r.), wzrostu cen energii i innych ważnych surowców i półproduktów, co doprowadziło do odrodzenia inflacji, spowolnienia gospodarki i handlu, a w przypadku niektórych krajów europejskich do rozpoczęcia faz recesji.

Czy były jakieś alternatywne środki?

W ciągu ostatnich dwóch lat miały miejsce dramatyczne wydarzenia, które pociągnęły za sobą poważne koszty gospodarcze i społeczne w większości krajów rozwiniętych, a nie tylko w objętej sankcjami gospodarce rosyjskiej. Czy można było podjąć alternatywne środki?

W przypadku pandemii trudno było wyobrazić sobie alternatywne rozwiązania dla tej sytuacji. blokadaŚrodki przyjęte przez kraje najbardziej dotknięte pandemią, w Europie i na świecie, nie zawsze były spójne i skoordynowane. Stąd błędy popełnione w początkowej fazie rozprzestrzeniania się Covid-19, z niedoborami leków i produktów zdrowotnych potrzebnych do ochrony przed wirusem, opóźnieniami w interwencjach, które należało uruchomić, przepełnieniem szpitali i narastającymi sporami wokół Novax. Szok dla podaży i popytu spowodowany przyjętymi środkami restrykcyjnymi był nieunikniony, ale należy również dodać - i to jest pozytywna uwaga dla państw członkowskich UE - że reakcja wywołana przez władze krajowe i europejskie w zakresie dostaw szczepionek przeciwko COVID-19 i późniejszych kampanii szczepień, koordynacja wprowadzona przez UE i państwa członkowskie w celu wzmocnienia krajowych systemów opieki zdrowotnej i ochrony zdrowia obywateli (dystans społeczny, zamknięcie szkół, zakładów produkcyjnych i sklepów), inteligentna praca) pomogły powstrzymać rozprzestrzenianie się wirusa, uratować życie i, dzięki finansowaniu z Next Generation EU Pomoże to ożywić gospodarkę UE i ułatwi transformację ekologiczną i cyfrową.

Sankcje i środki ograniczające uruchomione przeciwko Rosji, które są jednymi z największych i najliczniejszych nałożonych na duże mocarstwo od czasów II wojny światowej, nie osiągnęły pożądanego celu, tj. przekonania jej do porzucenia dążenia do wojny na Ukrainie. Historia uczy nas, że środki te, uruchamiane indywidualnie przez państwa i/lub organizacje międzynarodowe, mogą powodować znaczne koszty ekonomiczne dla gospodarek państw, które popełniły poważne przestępstwa, ale nie zmieniają ich zachowania ani nie zapobiegają jeszcze większym i bardziej dramatycznym konsekwencjom w skali globalnej. Tak stało się w przypadku sankcji nałożonych przez Ligę Narodów po inwazji Włoch na Etiopię (1935 r.), które zostały zawieszone po zaledwie siedmiu miesiącach z powodu niechęci wielu państw członkowskich do ich stosowania i braku formalnych zobowiązań do ich przestrzegania. To samo stało się później z międzynarodowymi sankcjami przeciwko Irakowi po inwazji na Kuwejt i w wielu innych sytuacjach, w których zastosowanie sankcji ustalonych przez ONZ lub przez poszczególne państwa wobec tych, którzy naruszyli międzynarodowe zobowiązania, okazało się nieskuteczne jako środek odstraszający.

Le Peterson Institute for International Economicsktóra od ponad 25 lat publikuje badania na temat skuteczności sankcji, szacuje w przeglądzie 204 systemów sankcji gospodarczych w latach 2007-2014, że tylko 34% sankcji osiągnęło swój cel. Środki te mają zwykle większy wpływ na kraje, z których pochodzą sankcje, niż na te, wobec których są stosowane, zwłaszcza gdy stosunki handlowe i gospodarcze między tymi dwoma blokami krajów są bliskie. Globalizacja gospodarcza i międzynarodowe finanse, wraz ze zmniejszeniem importu produktów energetycznych z Rosji i zamrożeniem rachunków bieżących oraz innymi rodzajami ograniczeń finansowych aktywowanych do tej pory, przyczyniły się nie tylko do zwiększenia kosztów sankcji, ale także do spadku eksportu wielu towarów i usług z krajów, zwłaszcza europejskich, które handlują z Rosją. Mimo że sankcje często okazywały się nieskuteczne, są one bronią najczęściej wykorzystywaną przez Zachód w międzynarodowych sporach z takimi krajami jak Iran, Rosja, Korea Północna, Kuba, Wenezuela czy Chiny.

Rozważania, które wyłaniają się z lektury badań, które zajmowały się tą kwestią, pozostają aktualne (Lebrun-Damiens, Allard 2012 ; Felbermayr et al. 2020 ; Hufbauer, Hogan, 2022) : 1) skutki sankcji nie mogą być uogólniane, ale muszą być badane indywidualnie dla każdego przypadku; 2) koszty sankcji wprowadzonych dla określonych sektorów, w porównaniu z sankcjami o charakterze uniwersalnym, które wpływają na całą działalność produkcyjną, koncentrują się głównie na przedsiębiorstwach działających w tych sektorach; 3) sankcje są zwykle bardziej skuteczne, jeśli towarzyszą im sankcje określone jako "wtórne", ponieważ mają one na celu wpłynięcie na poszczególne aktywa finansowe i przedsiębiorstwa lub ukaranie osób fizycznych, które prowadzą interesy z państwem objętym sankcjami ; 4) sankcje dotyczące ważnych surowców i towarów przemysłowych, właśnie ze względu na rolę, jaką odgrywają w handlu światowym, jak w przypadku gazu, ropy naftowej i produktów rafinacji, są zwykle mniej skuteczne, ponieważ państwo objęte sankcjami może ich uniknąć, przekierowując eksport do krajów, które zadeklarowały neutralność; 5) sankcje gospodarcze muszą być oceniane w perspektywie długoterminowej, ale wydłużenie horyzontu czasowego zwiększa trudność oszacowania zarówno ryzyka wynikającego z pojawienia się niepożądanych skutków dla ludności cywilnej (niedobory podstawowych artykułów pierwszej potrzeby i leków, załamanie waluty, wzrost cen, wzrost ubóstwa), zarówno dlatego, że sankcje mają tendencję do wzmacniania państw rządzonych przez reżimy autokratyczne i totalitarne, jak i dlatego, że wzrasta ryzyko eskalacji użytej broni ofensywnej.

Aby udzielić pełnej odpowiedzi na pytanie, czy możliwe było zastosowanie sankcji innych i/lub dodatkowych w stosunku do tych uruchomionych przez UE i główne zaawansowane gospodarki, musimy przyjrzeć się bardziej szczegółowo trzem powiązanym ze sobą sytuacjom: przyczynom konfliktu, zbrodniom popełnionym przez Rosję w okupowanych regionach oraz reakcjom instytucji międzynarodowych i najbardziej wpływowych państw po inwazji na Ukrainę.

Zacznijmy od przyczyn konfliktu rosyjsko-ukraińskiego, tj. od lutego 2014 r., kiedy Rosja dokonała inwazji, a następnie zaanektowała, po farsowym referendum w marcu 2014 r., Krym, głównie rosyjskojęzyczny region, który pozostał na Ukrainie po rozpadzie Związku Radzieckiego. W rzeczywistości konflikt rosyjsko-ukraiński powstał pod rządami prezydenta Janukowycza (2010-2014) między prorosyjskimi zwolennikami obecnymi głównie w regionach Doniecka i Ługańska na wschodzie kraju, zamieszkałych przez 3,7 miliona ludzi, a prozachodnimi zwolennikami sojuszu między Ukrainą a UE, Dołączyły do nich prawicowe grupy nacjonalistyczne i faszystowskie, które doprowadziły do powstania na Majdanie (nazwanym tak od głównego placu w Kijowie, gdzie odbyła się większość antyrosyjskich demonstracji) i odsunięcia od władzy prezydenta Janukowycza. W następstwie tego wydarzenia prorosyjskie grupy zbrojne, wspierane przez Moskwę, przejęły kontrolę nad budynkami rządowymi w obu regionach, ogłosiły niepodległość Ukrainy i zwołały referendum, w którym większość głosowała za aneksją do Rosji (maj 2014 r.). Rosja, próbując utrzymać swoje wpływy w obu regionach i zapewnić, że Ukraina wycofa się z ewentualnego członkostwa w NATO, wysyła swoich żołnierzy na południową granicę z Ukrainą. W latach 2014-2021 podejmowane są różne próby zakończenia konfliktu, który wybuchł w regionie Donbasu, pierwsza z porozumieniami podpisanymi między Ukrainą, prorosyjskimi separatystami, Rosją i OBWE (wrzesień 2014 r.), a druga z porozumieniami mińskimi, podpisanymi przez Rosję, Ukrainę, Niemcy i Francję w 2015 r., które nie doprowadzą do zaprzestania działań wojennych w obu regionach, pozostając de facto niewdrożone.

Inwazja wojsk rosyjskich, która rozpoczęła się 24 lutego 2022 r. w celu odzyskania politycznej i wojskowej kontroli nad Ukrainą, zapoczątkowała konflikt zbrojny, który w ciągu krótkiego roku spowodował ogromne straty ludzkie i gospodarcze, tysiące cywilnych i wojskowych ofiar śmiertelnych i rannych, tysiące Ukraińców deportowanych do Rosji, 6,5 miliona osób wewnętrznie przesiedlonych i ponad 4 miliony Ukraińców uciekających z kraju, zniszczenie całych miast, wsi, infrastruktury transportowej, mieszkań cywilnych, budynków użyteczności publicznej, fabryk, placówek służby zdrowia, teatrów, elektrowni, za łączne szkody szacowane przez Wyższa Szkoła Ekonomiczna w Kijowie do ponad 250 miliardów dolarów. Koszty odbudowy kraju będą znacznie wyższe. OECD szacuje, że szkody gospodarcze wynikające z wojny na Ukrainie, wzrost cen energii i żywności oraz ogólnie głównych surowców, spadek PKB i wzrost inflacji, doprowadzą do kosztów gospodarczych w krajach ogarniętych wojną i reszcie świata szacowanych na ponad trzy tysiące miliardów dolarów.

W lutym 2022 r., po rosyjskiej inwazji, Ukraina, mimo że oba państwa będące w konflikcie podpisały Konwencję w sprawie zapobiegania i karania zbrodni ludobójstwa z 1948 r., złożyła skargę do Międzynarodowego Trybunału Sprawiedliwości (MTS), argumentując, że inwazja była bezprawna, ponieważ była motywowana rosyjską potrzebą zakończenia "wojny z terroryzmem". ludobójstwo milionów ludzi mieszkających w Ługańsku i Doniecku "Zwróciła się również do sędziów w Hadze o przyjęcie środków w celu natychmiastowego zawieszenia operacji wojskowych podjętych przez Federację Rosyjską, które były odpowiedzialne za liczne ofiary cywilne i wojskowe w wyniku bombardowania ukraińskich miast. Jak wiadomo, Trybunał uwzględnił apelację Ukrainy, odrzucił zarzut podniesiony w rosyjskim dokumencie obrony, a mianowicie brak jurysdykcji Trybunału i uznał, że specjalna operacja wojskowa spowodowała nieodwracalne szkody dla życia, praw własności obywateli i środowiska Ukrainy.

W odniesieniu do zbrodni wojennych popełnionych przez wojska rosyjskie, o czym świadczy odkrycie licznych masowych grobów setek żołnierzy i cywilów torturowanych i zabitych w Buczy, Izyum, Borodyance, Makarowie i innych miastach niedawno wyzwolonych przez armię ukraińską, Ukraina, choć nie jest stroną Konwencji, złożyła dwie deklaracje w 2014 i 2015 r., uznając jurysdykcję Międzynarodowego Trybunału Karnego w odniesieniu do zbrodni popełnionych przez Rosję na jej terytorium. W lutym 2022 roku prokurator Międzynarodowego Trybunału Karnego w Hadze, Karim Khan, podjął inicjatywę przeciwko zbrodniom popełnionym przez wojska rosyjskie, argumentując, że " rozsądna podstawa "Innymi słowy, wierzyć, że przestępstwa podlegają jurysdykcji Trybunału.

W piątek 17 marca 2023 r. Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) wydał nakaz aresztowania prezydenta Rosji Władimira Putina za zbrodnię wojenną polegającą na "nielegalnej deportacji" ukraińskich dzieci.

Fakty są dobrze znane i nie muszę mówić nic więcej. Czy można było zrobić więcej, aby powstrzymać inwazję, zapobiec zbrodniom popełnionym przez rosyjskie wojska i uratować Europę i większość świata zachodniego przed najpoważniejszym wyzwaniem dla stabilności gospodarczej, politycznej i wojskowej od dziesięcioleci?

Odwołanie się do ONZ i Rady Bezpieczeństwa

Inwazja na Ukrainę była rażącym naruszeniem artykułu 2 (paragraf 4) Karty Narodów Zjednoczonych, który zakazuje użycia siły". przeciwko integralności terytorialnej lub niezależności politycznej jakiegokolwiek państwa lub w jakikolwiek inny sposób niezgodny z celami Organizacji Narodów Zjednoczonych; lub" . Powody podane przez prezydenta Putina w dniu inwazji w celu uzasadnienia interwencji zbrojnej, wykorzystania samoobrony zgodnie z postanowieniami art. 51 Karty Narodów Zjednoczonych w odniesieniu do zbrodni przeciwko ludzkości popełnionych przez armię ukraińską w Donbasie, nie tylko nie mają podstaw moralnych ani prawnych, ale stanowią naruszenie międzynarodowych standardów zatwierdzonych przez wszystkie państwa członkowskie Organizacji Narodów Zjednoczonych, w tym Rosję.[1].

Stosowanie weta ma długą historię, sięgającą decyzji podjętej przez Stany Zjednoczone pod koniec II wojny światowej, aby wraz z krajami zwycięskimi stworzyć międzynarodowy organ obrony pokoju i bezpieczeństwa zbiorowego o innej roli i organizacji niż Liga Narodów, w której Stany Zjednoczone nigdy nie uczestniczyły. Nie ma sensu przywoływać tutaj wszystkich prób zreformowania Karty Narodów Zjednoczonych, które jak dotąd zakończyły się niepowodzeniem z powodu antagonistycznej równowagi sił między pięcioma państwami członkowskimi posiadającymi stałe miejsce w Radzie Bezpieczeństwa (RB) i prawo weta. A jednak nie możemy nie wspomnieć o niespójności czasowej, która pogłębiła się z biegiem lat wraz ze wzrostem liczby państw członkowskich z 50 do 193, między ambitnymi celami i zasadami określonymi w pierwszych artykułach Karty, których państwa członkowskie muszą przestrzegać, a prawie całkowicie sparaliżowaną mocą decyzyjną Rady Bezpieczeństwa, zwłaszcza gdy jest ona wezwana do obrony celów i zasad założycielskich, które są podstawą Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Od 1945 roku weto zostało użyte 295 razy, 143 razy przez Federację Rosyjską, 86 razy przez Stany Zjednoczone, 32 razy przez Wielką Brytanię, 18 razy przez Francję i 16 razy przez Chiny. Francja i Wielka Brytania nie użyły weta od grudnia 1989 roku, kiedy to wraz ze Stanami Zjednoczonymi zawetowały potępienie amerykańskiej inwazji na Panamę.

Francja zrobiła jednak coś więcej niż pozostałe 4 kraje posiadające prawo weta. W 2013 r. przedstawiła propozycję dobrowolnego i zbiorowego zobowiązania pięciu stałych członków Rady do nieużywania weta w przypadku oczywistych aktów masowego okrucieństwa. Następnie prezydent Francji François Hollande podczas 70. sesji Zgromadzenia Ogólnego ONZ w październiku 2015 r. potwierdził, że Francja nie będzie już używać weta w rezolucjach Rady Bezpieczeństwa dotyczących sytuacji potwierdzonych okrucieństw, takich jak ludobójstwo, zbrodnie przeciwko ludzkości, zbrodnie wojenne na dużą skalę. Inicjatywa Francji, przeprowadzona wspólnie z Meksykiem, została poparta przez 106 krajów członkowskich Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Odwołanie się do ONZ, najważniejszej organizacji zajmującej się obroną międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, do postanowień Karty założycielskiej zatwierdzonej w 1945 r. oraz do rezolucji Rady Stabilności, jedynego organu uprawnionego do decydowania o użyciu siły w stosunkach między państwami, aczkolwiek na szczególnych lub dozwolonych warunkach, zgodnie z art. 39 rozdziału VII, przyniosło negatywny wynik.

Wstępna rezolucja zaproponowana przez Albanię i Stany Zjednoczone dla Rady Stabilności (luty 2022 r.) potępiła agresję wojskową Rosji, wezwała ją do zaprzestania użycia siły i "podjęcia wszelkich niezbędnych środków w celu zapobieżenia użyciu siły". natychmiastowe, całkowite i bezwarunkowe wycofanie wszystkich swoich sił zbrojnych "Po zatwierdzeniu przez 81 państw członkowskich i CoS, przy 11 z 15 państw członkowskich i 3 wstrzymujących się (Chiny, Indie, Zjednoczone Emiraty Arabskie), projekt został zablokowany przez negatywny głos Rosji. Projekt rezolucji potępił również aneksje 4 ukraińskich regionów w następstwie referendów uznanych za nielegalne w tych regionach (Donieck, Ługańsk, Zaporoże i Chersoń).

Druga rezolucja Rady Bezpieczeństwa (marzec 2022 r.) potępiająca inwazję na Ukrainę i wzywająca do zakończenia wojny, która pojawiła się po przemówieniu Putina do narodu ogłaszającym rozpoczęcie specjalnej operacji wojskowej, została odrzucona z powodu weta Rosji. Rada Bezpieczeństwa postanowiła jednak zwrócić się do Zgromadzenia Ogólnego na sesji nadzwyczajnej, co zaowocowało rezolucją zatytułowaną " Agresja przeciwko Ukrainie "Zatwierdzono 141 głosami za, przy 35 wstrzymujących się i 5 przeciw (Rosja, Białoruś, Korea Północna, Syria i Erytrea).

Rezolucja (z kwietnia 2022 r.) wzywająca Stany Zjednoczone do zawieszenia Rosji w prawach członka Rady Praw Człowieka w Genewie została przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne większością 2/3 głosów państw członkowskich, przy 93 głosach za, 58 wstrzymujących się i 24 przeciw (w tym Rosji, Chin, Kuby, Korei Północnej, Iranu, Syrii i Wietnamu).

W kwietniu 2022 r. nowa rezolucja przyjęta przez Zgromadzenie Ogólne i sponsorowana przez 86 państw członkowskich, zwracająca się do pięciu stałych członków Rady Stabilności o uzasadnienie użycia weta, rezolucja, która została poparta przez Francję, Wielką Brytanię i Stany Zjednoczone, niewiele zmieniła sytuację, ponieważ rezolucja nie jest wiążąca i nic nie zobowiązuje państwa do uzasadnienia.

Nowy projekt rezolucji (z września 2022 r.), złożony przez Albanię i Stany Zjednoczone, wzywał do nieuznawania regionów zaanektowanych przez Rosję i do "uznania regionów zaanektowanych przez Rosję". natychmiastowe, całkowite i bezwarunkowe wycofanie wszystkich swoich sił zbrojnych "Porozumienie, które zostało zatwierdzone przez 10 z 15 państw członkowskich CoS, przy 4 głosach wstrzymujących się (Brazylia, Chiny, Gabon i Indie) i Rosji głosującej przeciwko.

W dniu 24 lutego 2023 r., na specjalnej sesji, Zgromadzenie Ogólne Narodów Zjednoczonych przyjęło rezolucję w sprawie " zaprzestanie działań wojennych w celu "popyt" że Rosja "natychmiast, całkowicie i bezwarunkowo wycofuje wszystkie swoje siły wojskowe z terytorium Ukrainy w granicach kraju uznanych przez społeczność międzynarodową". ". Głosowanie było zgodne z poprzednimi rezolucjami ONZ, przy 141 głosach za, 32 wstrzymujących się i 7 przeciw (Rosja, Białoruś, Syria, Korea Północna, Mali, Nikaragua i Erytrea).

Konflikt na Ukrainie doprowadził do ponownego otwarcia debaty na temat stosowania weta, ale w świetle krótko opisanej tutaj sytuacji i biorąc pod uwagę, że krótkoterminowa reforma Karty jest mało prawdopodobna, możliwość uzyskania międzynarodowej rezolucji w celu zatrzymania wojny i wycofania wojsk rosyjskich z Ukrainy wydaje się bardzo ograniczona.

Skład Rady Bezpieczeństwa, który pozostał niezmieniony od 1945 r., z wyjątkiem liczby niestałych członków, oraz jej ograniczone możliwości decyzyjne w zakresie obrony pokoju i zarządzania konfliktami, doprowadziły wielu do wniosku, że instytucja ta nie ma już ani uprawnień do wykonywania zadań powierzonych jej na mocy Karty, ani legitymacji do reprezentowania i obrony bezpieczeństwa 193 państw członkowskich Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Kontynuowanie obrony Ukrainy poprzez wysyłanie nie tylko pomocy gospodarczej, ale także coraz bardziej wyrafinowanej broni, co nieuchronnie doprowadzi Rosję do odpowiedzi za pomocą coraz potężniejszych instrumentów ofensywnych i mobilizacji setek tysięcy rosyjskich żołnierzy do obrony podbitych terytoriów, może być niezbędnym środkiem potwierdzającym zachodnią solidarność i pomoc przeciwko rosyjskiej agresji oraz potwierdzającym poszanowanie prawa międzynarodowego, ale nie wystarczy, aby zatrzymać wojnę.

Polityka i dyplomacja muszą interweniować w bardziej zdecydowany i wiarygodny sposób, mnożąc i wzmacniając inicjatywy podejmowane na szczeblu międzynarodowym (ONZ, UE, G7, G20) w celu zakończenia wojny, proponując rozwiązania mające na celu zakończenie konfliktu i promując, z udziałem podmiotów prawa międzynarodowego, które gwarantują neutralność i bezstronność, wznowienie przerwanych obecnie negocjacji między dwoma walczącymi państwami. Jeśli jednak nie mamy pogodzić się z myślą, że konflikt na Ukrainie nie może zostać zakończony, ponieważ jest wspierany, a przynajmniej nie utrudniany, przez kraje, które otwarcie krytykują politykę Stanów Zjednoczonych i NATO, interwencjom tym muszą również towarzyszyć demonstracje poparcia dla narodu rosyjskiego, aby obecny reżim nie wciągał go w wojnę, która poważnie szkodzi jego gospodarce i niszczy jego perspektywy na przyszłość. Musimy wezwać całe społeczeństwo obywatelskie oraz instytucje krajowe, europejskie i międzynarodowe do zademonstrowania solidarności w obronie rządów prawa, zasady wspólnej zbiorowej odpowiedzialności za zagwarantowanie integralności terytorialnej i niezależności politycznej każdego państwa.

Ta sytuacja wojny nie zakończy się w najbliższym czasie i " nie będzie zwycięzców "Jak powiedział Amin Awad, specjalny wysłannik ONZ na Ukrainę, w setnym dniu konfliktu, ważne jest, aby organizacje międzynarodowe i państwa były w stanie otworzyć obszary interwencji. Biorąc pod uwagę ich historię, dotychczasowe sukcesy i zobowiązania podjęte na szczeblu międzynarodowym, mają one autorytet i legitymację do wzywania do przywrócenia pokoju i zapewnienia międzynarodowej ochrony w przypadku ludobójstwa lub innych masakr lub poważnych naruszeń praw człowieka.

Zagrożenia dla bezpieczeństwa europejskiego: rola UE i Francji

UE jest z pewnością jednym z najważniejszych organów międzynarodowych. Wraz z państwami członkowskimi wnosi główny wkład finansowy do ogólnego budżetu ONZ i jest najbardziej zaawansowaną i demokratyczną organizacją regionalną na świecie, z unikalną instytucjonalną strukturą zarządzania, składającą się obecnie z 27 państw członkowskich, które dobrowolnie przestrzegają jej zasad działania (wspólnotowy dorobek prawny), do swojego modelu integracji i którego obywatele wybierają swoich przedstawicieli do Parlamentu Europejskiego od 1979 r., który ma uprawnienia do demokratycznej kontroli nad instytucjami europejskimi i współdecydowania, wraz z Radą, o praktycznie wszystkich obszarach kompetencji UE.

UE uzyskała status stałego obserwatora w Zgromadzeniu Ogólnym w 1974 r., a od 2011 r. ma prawo do zabierania głosu przed Zgromadzeniem Ogólnym, jako pierwsza spośród innych grup obecnych w siedzibie ONZ, a zatem może podejmować kroki w celu przeprowadzenia wspólnych działań z państwami członkowskimi w celu zakończenia wojny na Ukrainie i przywrócenia pokoju. Instytucje UE - Przewodniczący Rady Europejskiej, Wysoki Przedstawiciel Unii do Spraw Zagranicznych i Polityki Bezpieczeństwa, Komisja Europejska i delegacja UE - również mają takie samo prawo do wypowiadania się na forum Zgromadzenia Ogólnego.

Wojna na Ukrainie stanowi główne źródło niestabilności i bezpośrednie zagrożenie dla bezpieczeństwa UE, jej państw członkowskich oraz jej wschodnich i zachodnich sąsiadów, na które należy udzielić zdecydowanej i jednolitej odpowiedzi, zgodnie z Traktatem z Lizbony. W swoim sprawozdaniu rocznym za 2022 r. Parlament Europejski stwierdził: " Wojna agresji prowadzona przez Rosję przeciwko Ukrainie oraz poważne i masowe naruszenia, zbrodnie wojenne i umyślne naruszenia praw człowieka i podstawowych norm prawa międzynarodowego przez Federację Rosyjską uwypukliły potrzebę silniejszych, ambitniejszych, bardziej wiarygodnych, bardziej strategicznych i bardziej zjednoczonych działań i obecności Unii na arenie światowej."

To właśnie w tej roli UE, w porozumieniu ze swoimi instytucjami i państwami członkowskimi, z których niektóre są bezpośrednio zagrożone konfliktem rosyjsko-ukraińskim, a w przypadku Europy Wschodniej ekspansjonistyczną polityką Rosji Putina (Mołdawia, Gruzja), może przedstawiać propozycje i poprawki wzywające do większego zaangażowania w działania i operacje zapobiegania konfliktom. utrzymywanie tempa i zwrócić się do stałych członków Rady Stabilności o przestrzeganie zobowiązań wynikających z artykułów Karty (art. 2 ust. 3 i 4; art. 24 ust. 1; art. 27 ust. 3).

Innym działaniem UE jest wezwanie Zgromadzenia Ogólnego ONZ do wznowienia zdecydowanej debaty na temat potrzeby zapewnienia, w szczególności gdy Rada Bezpieczeństwa nie jest w stanie działać zgodnie z postanowieniami art. 10 i 11 Karty, że decyzje podjęte przez 2/3 państw członkowskich, choć początkowo odrzucone przez jednego lub więcej stałych członków Rady Bezpieczeństwa, mogą zostać ponownie zaproponowane i zatwierdzone w kolejnych rezolucjach. Odnosimy się tutaj w szczególności do rezolucji Zgromadzenia Ogólnego Narodów Zjednoczonych z marca 2022 r., które na posiedzeniu nadzwyczajnym potępiło interwencję rosyjską zdecydowaną większością głosów i nałożyło obowiązek zaprzestania działań wojennych.

Rezolucja ta ma ważny precedens, rezolucję 377A przyjętą przez Zgromadzenie Ogólne w 1950 r. podczas kryzysu koreańskiego, Jednocząc się dla pokojuktóra, zastępując Radę, która nie była w stanie podejmować decyzji z powodu braku jednomyślności wśród stałych członków, postanowiła zebrać się jako "Rada Europejska". nadzwyczajna sesja nadzwyczajna Ponadto UE ma prawo do "podjęcia pilnych środków, w tym użycia siły zbrojnej, jeśli zostanie to uznane za konieczne do przywrócenia międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa".

Unia Europejska, wraz z państwami członkowskimi i Organizacją Narodów Zjednoczonych, musi podjąć zdecydowane działania, aby przekonać Zgromadzenie Ogólne do przyjęcia nowej rezolucji. Jednocząc się dla pokoju na nadzwyczajnej sesji specjalnej, aby zapobiec ryzyku konfliktu, który mógłby doprowadzić do zagrożenia nuklearnego i wezwać do natychmiastowego przyjęcia środków przewidzianych w rozdziale VI Karty w celu pokojowego rozstrzygania sporów (takich jak wyznaczenie "specjalnego przedstawiciela" do mediacji, odwołanie się do organizacji regionalnych lub porozumień, odwołanie się do Trybunału Sprawiedliwości Międzynarodowej, zalecenie odpowiednich procedur lub metod rozstrzygania itp.)

Drugą ważną kwestią polityczną jest Francja, jedyne państwo UE, które jest stałym członkiem Rady Bezpieczeństwa i które wniosło znaczący wkład w debatę na temat weta, rezygnując z jego stosowania w 2015 r. w odniesieniu do rezolucji dotyczących masowych zbrodni i okrucieństw. Francja jest również krajem, który wraz z Chinami używał weta najrzadziej (18 razy), który nie używał go od ponad 25 lat i który od dawna pracuje nad tym, aby działania Rady Bezpieczeństwa były bardziej przejrzyste i aby w jak największym stopniu ograniczyć ingerencję polityczną, gdy w grę wchodzi obrona tego, co jest postrzegane jako podstawowe wartości społeczności międzynarodowej.

Aby zachęcić do przyjęcia zaleceń mających na celu przyspieszenie przyjęcia przez stałych członków Rady Europy zbiorowej odpowiedzialności w sprawach mogących zagrozić międzynarodowemu pokojowi i bezpieczeństwu, Francja, przy wsparciu niestałego członka Rady Europy reprezentującego Europę Zachodnią (obecnie i do 2024 r. Malty) oraz państw Unii, może promować działania mające na celu :

• zachęcanie do wznowienia negocjacji między stronami konfliktu, ale z udziałem i mediacją organizacji międzynarodowych i państw, które wykazały swój autorytet i neutralność, a także zaproponowanie ewentualnego rozszerzenia grona negocjatorów o kraje, które zadeklarowały gotowość do mediacji (Chiny, Turcja, Izrael)
• wywierania wpływu jako stały członek Rady w celu uzgodnienia ze Stanami Zjednoczonymi i Wielką Brytanią działań, które zostaną zaproponowane Radzie w celu potępienia państw członkowskich, które dopuściły się aktów agresji lub naruszenia pokoju i/lub działań sprzecznych z zasadami sprawiedliwości i prawa międzynarodowego
• promowanie inicjatyw mających na celu zaangażowanie się w dialog z narodem rosyjskim i informowanie o solidarności narodów Europy na rzecz rozwiązań dyplomatycznych, które mogłyby doprowadzić do zakończenia wojny i jednoczesnego wycofania wszystkich sankcji
• promowanie, wraz z państwami członkowskimi, jednego lub więcej europejskich dni sprzeciwu wobec inwazji na Ukrainę i na rzecz pokoju, które odbędą się w głównych miastach UE, wzywając wszystkich, którzy podzielają obronę przyjaznych stosunków między narodami opartych na szacunku i zasadach równych praw i samostanowienia narodów - obywateli, partie polityczne, związki zawodowe, stowarzyszenia świeckie i religijne, rodziny i młodzież w każdym wieku - do wyjścia na ulice w pokojowej, cichej demonstracji, bez flag i symboli partyjnych, przeciwko wojnie Putina.

Odpowiedź na wojnę Rosji nie może polegać wyłącznie na sankcjach gospodarczych i wysyłaniu pomocy gospodarczej i broni, ale wymaga strategii wspólnej z instytucjami i demokratycznymi reżimami politycznymi, które stanowczo i bez wahania potępiły inwazję na Ukrainę. Konieczne jest również aktywowanie rozwiązań politycznych i dyplomatycznych, które mogłyby doprowadzić do zwiększenia liczby państw podzielających te inicjatywy, a także konieczne jest rozszerzenie frontu opozycji reprezentowanego przez społeczeństwo obywatelskie, przede wszystkim europejskie, oraz przez tych, którzy nie chcą porzucić ludności ukraińskiej i rosyjskiej na rzecz ofiar oraz strat ludzkich i gospodarczych spowodowanych wojną.

[1] Sam Międzynarodowy Trybunał Sprawiedliwości, główny organ sądowy Organizacji Narodów Zjednoczonych, w odniesieniu do indywidualnego i zbiorowego prawa do samoobrony (art. 51), wielokrotnie orzekał, że prawo do zbrojnej samoobrony musi być zgodne z parametrami konieczności, proporcjonalności i nienaruszania międzynarodowego prawa humanitarnego.